Πως οι διαδικασίες της
Συνθήκης Λισσαβόνας έχουν επηρεάσει το μέλλον της Ευρωπαϊκής
του Νικ. Β.
Κωνσταντόπουλου,Αναλυτή, ΜΑ σε Διεθνείς Σχέσεις
Η
ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΟ ΨΥΓΕΙΟ!
Με αφορμή τις
τελευταίες διακυμάνσεις στις επιθυμίες των Ευρωπαίων πολιτών και των
πολιτικών σε όλη την Ευρώπη όπως εκφράστηκαν κατά τις ευρωεκλογές
επανήλθε στο προσκήνιο η βαριά έννοια του ευρωσκεπτικισμου και
ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο.
Θεωρητικοί συγγραφείς από την Βρετανία, Ολλανδία, Τσεχία και αλλού αλλά
και έγκριτοι δημοσιογράφοι προβάλλουν τώρα την άποψη ότι η αποτυχία
ολοκλήρωσης αλλά και πλήρους αποδοχής της έννοιας της ευρωπαϊκής ένωσης
ενδυνάμωσε τις στρατιές των ευρωσκεπτικιστών ή έστω των ανθρώπων που
αμφιβάλλουν για το μέλλον της Ε.Ε.
Ο ευρωσκεπτικισμός, κατά τους γνωστούς συγγραφείς Paul Taggart και Aleks
Szczerbiak, "εκφράζει την ιδέα της τυχαίας/περισταστιακής ή της
ποιοτικής και χρόνιας εναντίωσης στη διαδικασία της Ευρωπαϊκής
ολοκλήρωσης". Από την άποψη αυτή που διατυπώθηκε πριν από το 2003 και
συζητήθηκε σε διασκέψεις στην Ολλανδία το 2005 και μετά έχουμε φτάσει
σήμερα σε ένα σημείο ουσιαστικής αμφισβήτησης της επιτυχίας των
ευρωπαϊκών οργάνων αλλά και της ισχύος των βασικών εννοιών της
ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όπως διατυπώθηκαν από τους πατέρες της
ενοποίησης πριν από 55-60 περίπου χρόνια.
Τα συνταγματικά δικαστήρια στα οποία στάλθηκε το κείμενο της Συνθήκης
της Λισσαβόνας, τα σκληροπυρηνικά κόμματα της βρετανικής δεξιάς αλλά και
οι αμφισβητίες δημοσιογράφοι σε όλη την Ευρώπη σχεδόν επιβεβαιώνουν ότι
τι η πορεία της ολοκλήρωσης έχει σταματήσει ή έχει εν μέρει ανασταλεί.
Το ίδιο το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τσεχικής Δημοκρατίας είχε
αποφανθεί ήδη από το φθινόπωρο του 2008 ότι η Συνθήκη ήταν συμβατή με το
σύνταγμα της χώρας και, κατά συνέπεια, θα έπρεπε να κυρωθεί και να
ενεργοποιηθεί. Αυτό δεν συνέβη μέχρι και σήμερα όπου η περίπτωση
επαναπέμπεται στο Δικαστήριο.
Αλλά και κορυφαίοι ηγέτες στο πολιτικό στερέωμα τη σημερινής Ευρώπης, ο
πρόεδρος Βάτσλαβ Κλάους και ο αρχηγός των βρετανών συντηρητικών Ντέιβιντ
Κάμερον, πιστεύουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να περιορισθεί και να
ελέγχεται σαν μια απλή οικονομική και νομισματική ζώνη. Μια άποψη αρκετά
αυστηρή για τη παράδοση που έχει δημιουργήσει ήδη η ίδια η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή.
Τέλος, έγκριτοι δημοσιογράφοι όπως η γερμανίδα Ντανιέλα Βάινγκαρτνερ, οι
σχολιαστές του πρωινού προγράμματος του BBC
"BBC Today", ο Καραντράντος
Τριαντάφυλλος, κ.α. δεν παύουν να αναμοχλεύουν τη περίπτωση. Τα
επιχειρήματά τους είναι απλά, Οι ψηφοφόροι στο δημοψήφισμα της Ιρλανδίας
εξαπατήθηκαν, οι διατάξεις της Συνθήκης της Λισσαβόνας για κυρίαρχα
σύμβολα (σημαία, εθνικός ύμνος της Ευρώπης, κα.) έχουν απαλειφθεί, αλλά
και η ισχύουσα Συνθήκη της Νίκαιας έχει αποδυναμωθεί σε μια αέναη
διαπραγμάτευση μεταξύ των κοινοτικών οργάνων πίσω από κλειστές πόρτες.
Είναι επίσης σημαντικό ότι η εξωτερική πολιτική και η πολιτική ασφάλειας
της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωλαίνει υπερβολικά
- παρά τις ενοποιημένες
δράσεις ειρηνιστικών αποστολών, ευρωπαϊκής αστυνομίας Europol, Frontex,
κλπ. Ο διορισμός του νέου Υψηλού Εκπροσώπου για την Εξωτερική Πολιτική
και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) ο οποίος αποτελεί αντικείμενο
διαπραγμάτευσης μεταξύ των κυρίαρχων κρατών της Ε.Ε. αλλά και των
πολιτικών παρατάξεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατά καιρούς
αποδεικνύεται ανεπιτυχής και ανεπαρκής, όπως συνήθως συμβαίνει με όλους
τους πολιτικούς.
Παρά την άμεση πίεση για επίλυση των τρεχόντων προβλημάτων, όπως η
λειτουργία του νέου κογκλάβιου επιτρόπων, ο διορισμό ς του προέδρου του
Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η αναστολή ή τροποποίηση μιας σειράς κοινοτικών
πολιτικών, η ψήφιση προϋπολογισμού εν μέσω μιας διαρκούς οικονομικής
κρίσης, κ.α., οι περισσότεροι αναλυτές επικεντρώνονται σε μερικές
χρόνιες αδυναμίες του συστήματος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για να
αποδείξουν την ανυπαρξία και έλλειψη λειτουργικότητας των κοινοτικών
οργάνων.
Έτσι τέσσερις από τις σημαντικότερες περιοχές αμφισβήτησης της
ευρωπαϊκής προοπτικής ενοποίησης που προβάλλουν και επεξηγούν οι
θεωρητικοί του ευρωσκεπτικισμού είναι οι εξής.
Η κριτική για την αποτυχία της σύγκλισης/συναρμογής των εθνικών και
ατομικών συμφερόντων στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κριτική η
οποία αναφέρεται στην αδιαφορία των πολιτών, των πολιτικών κομμάτων αλλά
και των οργανισμών πολιτικής αγωγής και πολιτικών δικαιωμάτων να
προωθήσουν την έννοια και τη λειτουργία της ενωμένης Ευρώπης.
Η αυστηρή και συνεχής κριτική σε συγκεκριμένες ευρωπαϊκές πολιτικές,
όπως η Κοινή Γεωργική και Αλιευτική Πολιτική, η πολιτική κοινής
εσωτερικής αγοράς, η πολιτική αντιμετώπισης του ανταγωνισμού, οι
πολιτικές στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας, η πολιτική του
Ενιαίου Χώρου Έρευνας, κλπ. Εδώ πολλές ανασχετικές δυνάμεις, και όχι
μόνο τα εθνικά συμφέροντα, συντέλεσαν να μην ευοδωθούν ή και να
ανασταλούν τα πρακτικά αποτελέσματα αυτών των πολιτικών. Κλασικό
παράδειγμα αποτελεί η ΚΓΠ η οποία κατά κοινή ομολογία έχει διανύσει το
κύκλο ζωής της, ευνόησε πολλές παραγωγικές τάξεις σε όλη την Ευρώπη,
αλλά αναγνώρισε ότι δημιούργησε και τετελεσμένες προσδοκίες συνεχούς
χρηματοδότησης, επιδότησης και υποστήριξης της ευρωπαϊκής γεωργίας σε
μια περίοδο μιας παγκοσμιοποιημένης κρίσης στη γεωργία.
Το μέγεθος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο με 27 κράτη μέλη, τρία
συνδεδεμένα και άλλα 7 περίπου 7 υποψήφια μέλη (Κροατία, ΠΓΔΜ, Αλβανία,
Μαυροβούνιο, Τουρκία, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Κοσσυφοπέδιο) προκαλεί ρίγη σε
όλους τους σχεδιαστές της ευρωπαϊκής πολιτικής, αλλά και σοβαρές
ανησυχίες για το εύρος και τη πολυπλοκότητα των διαδικασιών λήψης
αποφάσεων και ενεργοποίησης προγραμμάτων σε όλη την Ευρώπη.
Τέλος, το δημοκρατικό έλλειμμα
- παρόλο ότι αυτή είναι μια εν πολλοίς
αδιευκρίνιστη έννοια
- αναφέρεται τόσο στην έλλειψη ενδιαφέροντος από
πλευράς των πολιτών για το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, αλλά και στην έλλειψη
πλήρους οργάνωσης και κατοχύρωσης των δικαιωμάτων όλων των πολιτών (μειονοτήτων,
φτωχότερων στρωμάτων του πληθυσμού, μεταναστών, παράνομων προσφύγων, κλπ)
σε πολλές χώρες μέλη.
Κατά τον μελετητή Καραντράντο Τριαντάφυλλο,
"η Ε.Ε. και τα όργανά της
δεν ελκύουν επειδή η Ε.Ε. δεν είναι κατανοητή, δεν είναι εύληπτη, είναι
υπερβολικά σύνθετη και τεχνοκρατική". Ιστορικά βέβαια κάθε μεγάλη και
φιλόδοξη προσπάθεια
- το New Deal των αμερικανικών κυβερνήσεων, τα
Σχέδια Μάρσαλ μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η κινεζική πολιτική
"όλα τα
λουλούδια να ανθίσουν", κλπ. ήταν κατά κανόνα σύνθετες, λίγο κατανοητές
και εύληπτες πολιτικές προσεγγίσεις, αλλά τελικά πέτυχαν εντυπωσιακά
αποτελέσματα.
